In de meest basale zin is een republiek een staat waarin de soevereiniteit uiteindelik van de mensen (hoe ook al gedefinieerd) afkomstig is, eerder dan vanuit een oorerfelijke of ander beginsel. Dit betekent dat de macht in een republiek niet bij een enkele persoon of familie ligt, maar bij het volk. Het volk oefent deze macht uit via verkiezingen, referenda en andere vormen van volksvertegenwoordiging.
In een republiek is het staatshoofd meestal een gekozen president. De president is de vertegenwoordiger van het volk en is verantwoordelijk voor de uitvoerende macht. De wetgevende macht wordt uitgeoefend door een parlement, dat ook wordt gekozen door het volk. De rechterlijke macht is onafhankelijk van de uitvoerende en wetgevende macht en is verantwoordelijk voor het handhaven van de wet.
Republieke zijn niet noodzakelijkerwijs democratisch. Er zijn ook dictaturen die zich republiek noemen. In een dictatuur heeft een enkele persoon of groep de macht en wordt deze macht niet gecontroleerd door het volk.
Enkele voorbeelden van republieken zijn:
- De Verenigde Staten
- Frankrijk
- Duitsland
- Nederland
- België
- India
- Brazilië
- China
Republieke zijn de meest voorkomende staatsvormen ter wereld. In 2023 waren er 166 republieken in de wereld, tegenover 44 monarchieën.